- Fferm: Bwenda 156
- Amrywiogaeth: Bwrbon Coch
- Lleoliad: Bwenda cell, Kbumbwe sector
- Uchder: 1650
- Proses: Wedi'w olchi'n llawn
Cupping Notes
Eirin Gwlanog, tangerÎn, cnau cyll wedi'w rhostio, corff menyn llyfn
More Information
187km i'r de-orllewin o ddinas Kigali, trwy odre a chaeau reis ac i mewn i'r ‘Land of a Thousand Hills’ mae gorsaf golchi Bwenda. Ychydig i'r gogledd-orllewin o Butare yn sector Kbumbwe, mae Bwenda mewn ardal fach rhwng 2-3 ha. Wedi’i sefydlu gan RTC yn 2019, mae Bwenda wedi’i henwi ar ôl y gell tir y mae arni. Mae ei reolwr, Eric, yn byw yn Huwe gerllaw ac mae wedi bod yn rheolwr ers i RTC gymryd perchnogaeth. Diolch i’r hyfforddiant y mae’r ffermwyr wedi’i dderbyn mewn rheolaeth ariannol (sydd ond un agwedd yn o hyfforddiant RTC) mae Eric yn hapus eu bod wedi cael y cyfle i wneud arbedion, gan sicrhau rhywfaint o sefydlogrwydd ac annibyniaeth ariannol yn y tymor hir.
Mae'r orsaf yn cyflogi 3 o bobl yn llawn amser, gan gynnwys Eric, ynghyd â darparu gwaith tymhorol i tua 60 o weithwyr achlysurol yn ystod tymor y cynhaeaf. Menywod yw tua 85% o weithlu Bwenda, a gofynnwyd a oedd hyn oherwydd bod y gwaith yn gofyn am lai o lafur corfforol na rolau eraill ar yr orsaf. Atebodd Eric “Na, maen nhw jyst yn well arno fo na'r dynion”.
Yn 2022 roedd 1600 o ffermwyr lleol i Bwenda yn cyfrannu ceirios i’r orsaf. Roedd meintiau ffermydd yn amrywio o ddim ond 100 o goed i 7000 o goed (tua 3 hectar), ac roedd y ffermydd rhwng 0.5km a 4km i ffwrdd. Mae mwyafrif helaeth y ffermwyr rhwng 30-55/60 oed gyda thua 25% naill ai’n oedrannus neu o dan 25. Er mwyn galluogi ffermwyr i gyfrannu ceirios er gwaethaf mynediad i’r orsaf o ffermydd neu broblemau symudedd, mae’r safle’n darparu casgliad pwyntiau a chasglwyr safle sy'n casglu ceirios o 20 lleoliad. Bydd casglwyr yn archwilio ac yn pwyso a mesur cyflenwadau ceirios ac yn talu'r ffermwyr yn y fan ar lle. Yn ogystal, mae'r orsaf yn darparu compost EM2 organig i ffermwyr sy'n cynnwys mwydion ceirios wedi'u hailgylchu gyda pheth tail anifeiliaid. Mae pob un o'r 1600 o ffermwyr sy'n defnyddio Bwenda wedi cwblhau neu'n cymryd rhan yn y Rhaglen Hyfforddiant Busnes Amaeth ar hyn o bryd.
